Kandilli Rasathanesinin 150’nci yılı dolayısıyla düzenlenen etkinlikte konuşan Rasathanenin Meteoroloji Laboratuvarı Başkanı Adil Tek’in yaptığı tesbitler:
- Biz dünyayı kızdırıyoruz; aslında dünya gülen bir dünya. Kızan dünyadan kastımız, sıcaklıkların artması. Sıcaklıkların artmasını önlemeliyiz. Eğer bunu başaramazsak, buharlaşma hızlanacak, yağışların karakteri değişecek, buzullar eriyecek ve deniz seviyesi yükselecek. Bununla birlikte kıyılarda ekilebilir alanlar sular altında kalacak. Sonra da gıda ve temiz suya erişme ile sağlık sorunları baş gösterecek.
- Fosil yakıtlar dünyayı ısıtıyor. Önümüzdeki yüzyıllar boyunca bu problem artarak devam edecek. Bunu önlemek için dünyadaki tüm devletlerin bir konsensüs oluşturması lâzım. Fosil yakıtlardan gelen sera gazlarına nasıl müdahale edileceğinin belirlenmesi gerekiyor. Sera gazları sıcaklığı arttırıyor. Bu artış karada, denizde ve buzulda olumsuz etkiler meydana getiriyor. Bu nedenle ortak akılla sorunun çözülmesi şart.
- Atmosfere insanoğlu sürekli ısı veriyor. Bu enerjinin bir şekilde boşalıp dengeye gelmesi lâzım. Geçen yılki dolu yağışına baktığımızda şunu görüyoruz: Kuzeyden gelen soğuk hava, aşağıda sıcak hava ile bir anda karşılaşınca o enerjiyi boşaltmak için dolu meydana geldi. Dolu ve aşırı yağışların sebebi küresel ısınmadır. Sıcaklık artışında yükselen bir trend olduğunu görüyoruz, bununla birlikte yağışlar da artıyor. Yağışlar artıyor derken o aheste, dingin, normal yağışlardan bahsetmiyoruz. Daha kuvvetli yağışları kastediyoruz.
- Önümüzdeki dönem için İstanbul’da bir su sıkıntısı görünmüyor, barajlardaki dolululuk oranı yağışlarla birlikte istenilen seviyeye gelmiş durumda. Yaza baktığımızda bu seviyenin kendini koruyacağını söylemek mümkün. Ancak bu gelecek süreçte İstanbul ve Türkiye için su sıkıntısı olmayacağı anlamına gelmiyor. Küresel ısınmayı önlemek için enerjiyi minimum seviyede kullanmak gerekiyor.
***
İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi ve Afet Yönetim Merkezi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu’nun tesbitleri de şöyle:
- Müthiş bir tahribat var. Ondan sonra da ‘İklim değişti’ diyoruz. İklim değişikliği bizim için nasıl problem oluyor? Meselâ geçtiğimiz kış kar yağmadı. Çünkü sistemler kuzeye kayıyor. Bizim iklim değişikliğiyle mücadelede yapmamız gereken iki türlü şey var. Bir tanesi, zarar azaltmak. İklime verdiğimiz zararı azaltmak. Bir de ne yaparsak yapalım, havadaki bu karbon 200 sene havada duracak, bize zarar verecek. Şu anda bütün karbonu kessek bile 200 sene bunun etkisinde kalmaya devam edeceğiz. O zaman uyum sağlamamız gerekiyor. Trump’tan sonra zarar azaltma işi biraz sıkıntıya düştü. Paris Anlaşmasını onaylamıyor, Türkiye de onaylamıyor. Henüz meclisten geçmiş değil. Ne kaldı elimizde? Uyum. Biz ne yaparsak bundan daha az zarar görürüz? Dünyada hidrometeorolojik afetlerin sayısı hızla artıyor. Türkiye’de de artıyor. Ne yapmamız lâzım? İklim değişikliğine uyum sağlayacağız, bir de afet riski yöneteceğiz.
- Kuraklık da, sel de uç afetler. Biri suyun bir yokluğu, biri fazlalığı. Aşırı kuraklığı takip eden kuraklığın sele uğraması ihtimali çok yüksek. Çünkü toprak beton gibi oluyor. Suyun artık akması çok zor. 2012 yılı verilerine göre yılda 44 milyar metreküp su kullanıyoruz. 2023 yılında 112 milyar metreküpün 112 milyar metreküpünü kullanmak zorunda kalacağız. Yarısını kullanırken her gün kuraklık var diye ağlıyoruz. Türkiye’nin su potansiyeli 12 milyar metreküp. 7-8 sene sonra tüm suyu kullanmamız gerekecek ama yağmurumuzu toplayamıyoruz. Yağmur suyu toplama problemimiz var. Yağmurumuzun çoğunu da tarımda kullanıyoruz. Yağan suyu toplayamıyoruz. Eskiden Sultanbeyli, Ömerli Barajının havzasıydı, yağan yağmurlar sızıp topraktan göle gidiyordu. Şimdi kanalizasyona gidiyor ve altyapıda kaçaklar var. Başka yerden su almaya çalışıyoruz. Belli bir zamandan sonra çevredeki su kaynaklarının tükenme ihtimali var.
***
Bütün bu tesbitlerin özeti ise Kur’ân-ı Kerim’in yüzyıllardır kulaklarımızda yankılanıp duran şu uyarısında:
İnsanların kendi elleriyle işledikleri yüzünden karada ve denizde fesat ortaya çıktı. Belki vazgeçerler diye, yaptıklarından bir kısmını Allah onlara böylece tattırıyor.
Rum sûresi, 30:41